การผ่าตัดต่อมทอนซิล Tonsillectomy

ต่อมทอนซิล (tonsils)  เป็นกลุ่มของเนื้อเยื่อประเภทต่อมน้ำเหลือง  มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ภายในต่อม มีเม็ดเลือดขาวหลายชนิด มีหน้าที่หลักคือ การจับและทำลายเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกายทางทางเดินอาหาร  หน้าที่รองลงมาคือ สร้างภูมิคุ้มกัน ต่อมทอนซิลพบได้หลายตำแหน่ง ต่อมที่เราเห็น จะอยู่ด้านข้างของช่องปาก มีชื่อเรียกว่า พาลาทีนทอนซิล (palatine tonsil)  นอกจากนั้น  ต่อมทอนซิลยังพบได้บริเวณโคนลิ้น (lingual tonsil) และช่องหลังโพรงจมูก (adenoid tonsil)

การผ่าตัดต่อมทอนซิล (Tonsillectomy)

       เป็นการผ่าตัดเอาต่อมทอนซิลออกทั้ง 2ข้าง โดยผ่าตัดผ่านทางช่องปาก ไม่มีบาดแผลภายนอก

มีข้อบ่งชี้ดังนี้

• ผู้ป่วยที่มีประวัติทอนซิลอักเสบบ่อยๆ

          - มากกว่า 6ครั้งต่อปี หรือ

          - 5ครั้งต่อปีโดยเป็น 2ปีติดต่อกัน หรือ

          - 3ครั้งต่อปีโดยเป็น 3ปีติดต่อกัน

• ผู้ป่วยที่มีต่อมทอนซิลขนาดใหญ่จนอุดกั้นทางเดินหายใจ หรือมีอาการนอนกรน

          - กรณีนี้มักพบเป็นสาเหตุการผ่าตัดทอนซิลในเด็ก ซึ่งสามารถผ่าตัดได้ตั้งแต่อายุ 2ปีเป็นต้นไป

          - สามารถพบได้ในผู้ใหญ่

• ผู้ป่วยที่เคยเป็นฝีรอบทอนซิล (Peritonsillar abscess)

          - ซึ่งต้องรักษาอาการอักเสบให้หายก่อน จากนั้นเว้นระยะเวลาประมาณ 1เดือนจึงทำการผ่าตัด

• ผู้ป่วยที่ทอนซิล 2ข้างขนาดไม่เท่ากัน

ผลข้างเคียงจาการผ่าตัด

• เลือดออกจากแผลผ่าตัด ถ้าออกมากจำเป็นต้องทำการห้ามเลือดในห้องผ่าตัด
• แผลอักเสบติดเชื้อ

การปฏิบัติตัวก่อนผ่าตัดทอนซิล

• ตรวจเลือด X-ray ปอด ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เพื่อประเมินความพร้อม
• งดน้ำ งดอาหารอย่างน้อย 6ชม.ก่อนการผ่าตัด เนื่องจากเป็นการดมยาสลบ จึงต้องระวังการสำลัก

การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัดทอนซิล

• ผู้ป่วยมักมีอาการเจ็บคอร้าวไปหู เวลากลืนน้ำลาย ซึ่งอาการจะค่อยๆดีขึ้น
• มีเลือดจางๆปนน้ำลายเล็กน้อย มักพบในช่วง 2-3 วันแรก

• ช่วง 1-3 วันแรกหลังผ่าตัด แนะนำให้ทานอาหารเหลวเย็น พยายามดื่มน้ำเยอะๆ งดอาหารร้อน
• วันที่ 4-7 หลังผ่าตัด สามารถทานอาหารอ่อน เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม ตามที่ผู้ป่วยทานไหว
• จากนั้นค่อยๆเริ่มทานอาหารปกติเช่น ข้าวสวยได้ โดยให้งดของทอด อาหารแข็งๆ อาหารกรอบๆก่อน
• ที่ 2สัปดาห์หลังผ่าตัด ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักทานอาหารปกติได้แล้ว

• งดขาก ไอหรือจามแรงๆ ในช่วง 2-3วันแรก 
• ดูแลความสะอาดในช่องปาก สามารถบ้วนปากด้วยน้ำเกลือ หรือน้ำสะอาด 
• สามารถแปรงฟันได้ แต่ต้องระวังขนแปรงโดนแผล เนื่องจากอาจทำให้เลือดออกได้
• โดยทั่วไปแผลมักหายเป็นปกติใน 2-3 สัปดาห์

3. ทานยาฆ่าเชื้ออย่างสม่ำเสมอจนครบ ทานยาแก้ปวดตามอาการ 

4. กรณีมีเลือดออกจากแผล

• ให้อมบ้วนน้ำเย็น/น้ำแข็ง
• บ้วนเลือดใส่แก้ว (เพื่อประเมินปริมาณเลือดที่ออก)
• ประคบเย็นที่คอด้านนอก
• มาพบแพทย์ทันที